Sinds 1989 vindt het FotoFestival Naarden plaats in de oude vesting van Naarden. De vestingwallen, de Grote Kerk en het oude stadhuis, de verlaten bastions, de historische gebouwen worden tentoonstellingslocaties. Op deze historische plekken gaat de hedendaagse fotografie een spannende confrontatie aan met het verleden. Initiator van het FotoFestival Naarden, Pim Westerweel, raakte geïnspireerd door ‘Arles, les rencontres de la photographie’, het grote fotofestival dat in 1970 in Arles, Frankrijk voor het eerst plaatsvond. Hij zag de vesting ook als een mooi historisch decor voor de fotografie, en wat in 1989 startte als een eerste experiment is sindsdien als biënnale fototentoonstelling voortgezet.
In 2021, de zeventiende editie alweer, is het FotoFestival Naarden opnieuw te gast in de oude vesting. Door de coronapandemie is er ook gekozen voor een aantal pop-up locaties die zich buiten de vesting bevinden.
Vanuit de lucht is de oude vesting zo herkenbaar: een klein stadje met vijfhoekige, puntige uitsteeksels omringd door een dubbele gracht. De vijfhoekige punten zijn de bastions. Een bastion of bolwerk is een uitspringend vooruitgeschoven verdedigingswerk van aarde en steen. In Bastion Nieuw Molen bevinden zich kanonkelders waar de kanonnen opgesteld stonden voor vijanden die uit het Westen kwamen. De twee kanonkelders die zich in de punt van het bastion bevinden, hebben beide een lange zogenaamde luistergang met nissen, die wel haast voor een fototentoonstelling gemaakt lijken te zijn.
Vanuit de vesting loop je de toegang tot Bastion Nieuw Molen gemakkelijk voorbij. Je moet een trapje af en komt dan bij de kleine entree. Door het eerste deel lopend - waar nu een fietsenmaker gevestigd is – kom je weer buiten op een lage doorgang, een zogenaamde lage flank. In de 17e en 18e eeuw prijkte een stellingmolen boven op dit bastion waar ooit molenaar Jan de Jong koren maalde. Nu kun je hier een heerlijk biertje proeven bij Vesting Brouwerij Comenius, op het pop-up terrasje in de luwte of in de zon.
Aan de andere kant van de vesting bevindt zich Bastion Oranje, hier bevinden zich gebouw H – de kanonkelders – en gebouw G – de kazerne. Vanuit de kanonkelders kon geschoten worden op de vijand die de vesting naderde vanuit het noorden. Achter de ruimten waar de kanonnen stonden, waren de opslagplaatsen met munitie. Vanuit de kanonkelder is er toegang tot de kazerne (gebouw G), waar 175 manschappen en 3 officieren hun verblijfplaatsen hadden. Alle ruimten zijn vrij laag, donker en – een groot voordeel in een hete zomer – het is er dan heerlijk koel. In Bastion Oranje zal straks van zo’n dertien fotografen werk te zien zijn.
Tussen de Utrechtse Poort en Bastion Oranje passeer je nog een lage flank, ook hier is een fototentoonstelling te bekijken – er hangt werk van Hanneke Wetzer.
Bekend van de Matthäus-Passion die jaarlijks wordt uitgevoerd door de Bachvereniging en die tegenwoordig tot het immaterieel erfgoed van Nederland behoort, prijkt de Grote Kerk midden in de vesting van Naarden. De Grote Kerk overziet het stadje en de omgeving. Het is een laatgotische kruisbasiliek uit de vijftiende eeuw die nog steeds in gebruik is als protestantse kerk met elke zondagochtend een dienst. De hoge glas-in-loodramen werpen prachtige lichtbundels in de kerk – en natuurlijk op de fotografie tentoonstelling. Tijdens het FotoFestival is er in de Grote Kerk een tentoonstelling ‘Hemelbestormers’ die ook te bezoeken is. Het beschilderde tongewelf uit 1518 vormt het ‘plafond’ van de kerk. Normaal gesproken kan je niet goed zien wat er geschilderd is omdat het eenvoudigweg te hoog is. Tijdens de ‘Hemelbestormers’ is dit nu wèl mogelijk: je kunt een hoge stelling beklimmen en elk detail, elke gezichtsuitdrukking en de meest fantasievolle fabelwezens van dichtbij ontdekken. De Stichting Grote Kerk Naarden heeft de afgelopen tijd een conditieonderzoek laten uitvoeren naar de schilderingen, daarvoor was de stelling nodig. Het onderzoek is nu afgerond maar de stelling blijft nog tot en met 29 augustus 2021 toegankelijk voor publiek (open met een apart entreebewijs).
N.B.: op zondagochtend is er kerkdienst - de tentoonstelling van het fotofestival is die dag pas vanaf 13:00 uur te bezoeken.
Midden in de vesting, tegenover de Grote Kerk, staat het oude stadhuis dat gebouwd is in 1601.
De gevluchte Naardense inwoners die terugkeerden naar de stad toen de Spanjaarden eindelijk vertrokken waren, bliezen het stadje nieuw leven in. Zij waren het die dit stadhuis bouwden, in Hollandse renaissancestijl, met een kenmerkende dubbele trapgevel. Een pronkstuk van het stadhuis is de met eikenhout betimmerde Schepenenkamer waar destijds recht gesproken werd.
Het stadhuis heeft nog lang dienstgedaan als stadhuis, maar na de fusie met Bussum, Muiden en Muiderberg tot gemeente Gooise Meren, is deze functie verhuisd naar Bussum. Het oude stadhuis is gedurende de zomer te bezoeken en er vinden nog steeds huwelijken plaats. Tijdens het FotoFestival zijn er tentoonstellingen op de eerste verdieping en op de zolder.
N.B. op de volgende data is het stadhuis gesloten i.v.m. huwelijksplechtigheden
- 10 augustus tot 13.00 uur
- 17 augustus tot 12:00 uur
- 19 augustus tot 13:00 uur
- 24 augustus tot 13:00 uur
- 28 augustus tot 13:00 uur
De afgegraven gebieden rondom de vesting, de zogenaamde schootsvelden, zijn laaggelegen zandgronden zie zeer geschikt bleken voor de kweek van bomen. Eind van de achttiende eeuw ontwikkelde dit gebied zich tot één van de belangrijkste boomkwekerijcentra van Nederland. Langs de Huizerstraatweg is nog altijd een aantal kwekerijen gevestigd. Eén ervan sloot in 2020 haar deuren, Tuincentrum Van der Roest. FotoFestival Naarden mag de leegstaande kassen gebruiken als tentoonstellingsruimte.
Het voormalige tuincentrum ligt zo'n 3 km buiten de vesting en kan bereikt worden met de (huur) fietsen van VVV-kantoor Naarden Vesting of met eigen vervoer.
Rijke stedelingen investeerden vanaf het einde van de zestiende eeuw hun spaargeld al in vastgoed. Men kocht landerijen en liet er grote landhuizen op bouwen. Dit deed men vooral om ’s zomers de stad te ontvluchten waar het druk was, vreselijk stonk en de pest heerste. Om het kavel rendabel te maken, werd er vaak een boerderij op gebouwd, welke verpacht werd.
Oud Bussem is ook zo’n buitenplaats, gelegen op de grens van Naarden en Huizen. Verschillende families hebben hier gewoond en het landgoed uitgebreid, herbouwd en delen weer verkocht. Sinds 1993 is het landgoed in bezit van het Amerikaanse bedrijf SAS, die het pand grondig renoveerde en er een extra orangerie bij bouwde. SAS is marktleider in analytics en biedt innovatieve analytics, business intelligence en datamanagementsoftware en dienstverlening aan. In het park van SAS is de tentoonstelling te zien van Celebrate the Dutch Landscape. Het park ligt zo'n 4 kilometer buiten de vesting en is bereikbaar met (huur)fietsen van het VVV kantoor of met eigen vervoer. UITSLUITEND BUITENTENTOONSTELLING
Voor de Promers courtine staat de voormalige kantine voor de manschappen die ooit in de vesting gelegerd waren. Deze kantine werd in 1880 gebouwd. Het was een warm gebouw voor de soldaten die hun verblijfplaatsen in de koude en vochtige kazernes in de bastions en courtines hadden. In de mess vond men ontspanning, er werd biljart gespeeld en bier gedronken.
In 2017 is Podium deMess geopend in deze voormalige kantine. Het gebouw biedt onderdak aan tal van culturele activiteiten en vormt nu een professioneel podium in het Gooi. DeMess heeft een capaciteit van75 stoelen, bestaat zonder subsidie en wordt uitsluitend gerund door vrijwilligers.
Tijdens het FotoFestival Naarden dient het gebouw als festivalkantoor en als centrale kassa, Fotoboekenwinkel en Fotoboekententoonstelling, is er een gezellig café met terras en een mooie zaal waar optredens en workshops bij te wonen zijn. Tevens is er expositie van The Heart Gallery te bekijken en wisselende foto exposities.
Het Arsenaal is een statig robuust wit gebouw aan de rand van de vesting. Van oudsher was dit de plek waar wapens werden opgeslagen, in vroeger tijden kanonnen en kogels. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten Duitsers het Arsenaal als paardenmanege en autowerkplaats. Nu zijn er restaurants en winkels gevestigd, waaronder de interieurzaak van Jan des Bouvrie. Tijdens het FotoFestival is het Arsenaal de plaats waar het werk van Venus Veldhoen en haar vader Aat Veldhoen te zien is.
N.B. De winkels in het Arsenaal zijn op zondag gesloten, maar de expositie in de tuin bij de brasserie en in de gang naar de winkels is toegankelijk vanaf 12:00 uur.
Het Nederlands Vestingmuseum is gevestigd op bastion Turfpoort in Naarden, één van de zes bastions waar de vestingstad haar typerende stervorm aan ontleent. Deze erfgoedlocatie bevindt zich nog grotendeels in haar oorspronkelijke staat en geeft een goed inzicht hoe de vesting functioneerde als verdedigingswerk. Op het buitenterrein kun je rondlopen in een parkachtige omgeving en genieten van het fraaie uitzicht over de vestingwerken, en vooral van het werk van Sabine Rovers dat hier tentoongesteld is.
Aan de Kloosterstraat 33 te Naarden bevindt zich het Comenius Museum. De beroemde Tsjechische wijsgeer, didacticus en theoloog Jan Amos Comenius is na zijn overlijden in 1670 in Naarden begraven. In 1937 wordt het graf in de Waalse kerk in Naarden ingewijd als mausoleum en is sindsdien onveranderd. Het gebouw ernaast doet dienst als een bescheiden museum over Comenius. Tijdens het FotoFestival Naarden exposeren Kevin Osepa en Angela Tellier in het Comenius Museum.
Visio bestaat sinds 1808. Op dit terrein aan de Amersfoortsestraatweg in Huizen is Visio vanaf 1932 aanwezig. Hier begon Visio als instituut tot Onderwijs aan blinden; een instituut waar de leerlingen ook verbleven. Pas decennia later kreeg het onderwijs aan slechtzienden ook gestalte en worden zorg en revalidatie zelfstandig aangeboden. Vanaf midden jaren zeventig wilden steeds meer ouders hun blinde kinderen thuis laten wonen en onderwijs laten volgen op een reguliere school. Momenteel ondersteunt Visio 80% van de mensen met een visuele beperking vanuit de thuissituatie of in het regulier onderwijs. Voor extra ondersteuning heeft Visio landelijk 5 scholen, diverse woonvoorzieningen en revalidatielocaties.
Op het buitenterrein van Visio worden foto's van Hannes Wallrafen en Daphne Wagemans getoond, alsook portretten van Visio leerlingen die gemaakt zijn door Hans de Kort.
De wallen
Rondom de vestingstad Naarden liggen de vestingwallen - een stevige, hoge verdedigingsmuur. In tactische bochten slingert hij om de vestinggracht. Aan de ‘zeekant’ (Zuiderzee, nu IJsselmeer) beschermde de wal de stad tegen de zee. Maar ook beschermde de wal de stad rondom tegen kanonvuur. Een wandeling over de vestingwallen is zo’n 4 kilometer, met prachtige kijkjes op de vesting en de omgeving. Aan de vestingwallen zijn enkele blow-ups van foto’s te zien.
